1. Quan hệ lao động là gì?

Theo khoản 5 của Điều 3 trong Bộ luật Lao động năm 2019, quan hệ lao động được xác định là một quan hệ xã hội phát sinh từ việc thuê mướn và sử dụng lao động, trả lương giữa người lao động, người sử dụng lao động, và các tổ chức đại diện cho hai bên, cùng với sự tham gia của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Quan hệ lao động bao gồm hai loại, đó là quan hệ lao động cá nhân và quan hệ lao động tập thể.

2. Quy định về xây dựng quan hệ lao động

Các quy định về xây dựng quan hệ lao động theo Điều 7 trong Bộ luật Lao động năm 2019 có nội dung sau:

• Quan hệ lao động được thiết lập thông qua đối thoại, thương lượng và thỏa thuận, tuân thủ nguyên tắc tự nguyện, thiện chí, bình đẳng, hợp tác, và tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của các bên.
• Người sử dụng lao động, tổ chức đại diện người sử dụng lao động, người lao động và tổ chức đại diện người lao động cùng nhau xây dựng quan hệ lao động tiến bộ, hài hòa và ổn định, với sự hỗ trợ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
• Công đoàn tham gia cùng với cơ quan nhà nước có thẩm quyền hỗ trợ xây dựng quan hệ lao động tiến bộ, hài hòa và ổn định; giám sát việc tuân thủ quy định của pháp luật về lao động; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động.
• Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam và các tổ chức đại diện khác của người sử dụng lao động, được thành lập theo quy định của pháp luật, có vai trò đại diện và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng lao động, tham gia vào việc xây dựng quan hệ lao động tiến bộ, hài hòa và ổn định.

3. Quyền và nghĩa vụ của người lao động trong quan hệ lao động

Quyền và nghĩa vụ của người lao động trong quan hệ lao động, theo Điều 5 trong Bộ luật Lao động năm 2019, được mô tả như sau:

Người lao động có những quyền sau:

• Quyền làm việc: tự do chọn lựa việc làm, nơi làm việc, nghề nghiệp, học nghề và nâng cao trình độ chuyên môn; không bị phân biệt đối xử, bắt buộc lao động hoặc bị quấy rối tình dục tại nơi làm việc.
• Quyền nhận lương phù hợp với trình độ và kỹ năng, dựa trên thỏa thuận với người sử dụng lao động; được bảo vệ về lao động và làm việc trong môi trường đảm bảo về an toàn và vệ sinh lao động; được nghỉ phép theo quy định, bao gồm nghỉ hằng năm có lương và được hưởng các chế độ phúc lợi tập thể.
• Quyền thành lập, tham gia và hoạt động trong tổ chức đại diện người lao động, tổ chức nghề nghiệp và các tổ chức khác theo quy định của pháp luật.
• Yêu cầu và tham gia vào đối thoại, thực hiện chế độ dân chủ và thương lượng tập thể với người sử dụng lao động, và được tham gia tham vấn tại nơi làm việc để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của mình; tham gia vào quản lý theo nội quy của người sử dụng lao động.
• Quyền từ chối làm việc trong trường hợp có nguy cơ rõ ràng đe dọa trực tiếp tính mạng và sức khỏe trong quá trình công việc.

Quyền chấm dứt hợp đồng lao động một chiều.

Quyền đình công.

Các quyền khác được quy định bởi pháp luật.

Người lao động có những nghĩa vụ sau:

Thực hiện hợp đồng lao động, thỏa ước lao động tập thể và các thỏa thuận hợp pháp khác.

Tuân thủ kỷ luật lao động và nội quy lao động; tuân theo sự quản lý, điều hành và giám sát từ phía người sử dụng lao động.

Tuân thủ các quy định của pháp luật về lao động, việc làm, giáo dục nghề nghiệp, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, an toàn và vệ sinh lao động.

Kết luận

Tóm lại, quan hệ lao động đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một nền kinh tế – xã hội phát triển và bền vững. Quan hệ lao động đòi hỏi sự cân bằng giữa quyền lợi của người lao động và các doanh nghiệp, cơ quan nhà nước để đảm bảo sự công bằng và tôn trọng quyền lợi của các bên trong quan hệ.